22:53

28 marca 2024 r.;    Imieniny obchodzą: Aniela, Sykstus, Joanna

 

Zdalne lekcje z geografii

GEOGRAFIA24.SELINO.PL

DEMART

EDUCARIUM

 
 

EQURS

GEOGRAFIA FIZYCZNA ŚWIATA
"Geografia fizyczna Polski"

Wody w Polski

Znaczna część terytorium Polski leży na granicach zlewni dwóch największych rzek naszego kraju, czyli Wisły (54% powierzchni kraju) oraz Odry (33,9%). Granice sieci hydrologicznej obejmują też rzeki uchodzące prosto do Bałtyku.  Nasz kraj jest zaliczany do krajów o ubogich zasobach wodnych, a gospodarka jest zaopatrzona przez zasoby wód powierzchniowych. Wody podziemne są przeznaczone do dostarczania ludziom wody pitnej. W naszym kraju 12 000 mln m3 jest pobierana na potrzeby gospodarki narodowej w tym 71,5% idzie na przemysł, 19,8% na gospodarkę komunalną, a 8,7% na rolnictwo i leśnictwo. Mimo to około 85% pobranej przez nas wody wraca do wód powierzchniowych w postaci ścieków (17% to ścieki komunalne, 83% to przemysłowe).
 
http://www.rdw.org.pl/assets/images/dorzecza.gif

 

Do wód w naszym kraju zaliczamy: rzeki, jeziora, bagna, wody podziemne i morze. Prawie cały obszar Polski leży w zlewisku Bałtyku (ponad 99 %), w dorzeczach głównych polskich rzek czyli Wisły i Odry oraz Niemna i rzek pobrzeża. Pozostałe obszary należą do zlewiska Morza Czarnego (Strwiąż przez Dniestr, Orawa przez Wag i dalej Dunaj) (0,2 %) i Morza Północnego (Izera i Orlica przez Łabę) (0,1 %). Nachylenie terenu naszego kraju z południa na północny zachód oraz ukształtowanie terenu powodują, że układ rzek jest asymetryczny. Asymetria dorzeczy Wisły i Odry polega na tym, że prawa część dorzeczy jest zdecydowanie lepiej rozwinięta. Stosunek dorzecza Wisły powierzchni prawobrzeżnej do lewobrzeżnej części wynosi 73:27, a  w dorzeczu Odry jest to 70:30. Przyczyną  tego jest nachylenie niżowej części naszego kraju za wschodu na zachód.
W Polsce rzeki tak jak w większej części Europy Środkowej mają ustrój złożony: deszczowo-śnieżny. Charakterystyczne dla tego ustroju są dwa okresy wezbrań. Pierwszy występuje na wiosnę, kiedy topnieje śnieg i lody, drugi przypada na jesień gdy zaczyna się okres dużych opadów.
W naszym kraju obszarami źródliskowymi większości rzek są:
  • Góry-Karpaty oraz Sudety - stąd wypływa Wisła oraz większa część lewobrzeżnych dopływów Odry
  • Wyżyny - stąd zaczynają płynąć duże dopływy głównych rzek: Warta i Pilica (Wyżyna Krakowsko- Częstochowska), Wieprz (Roztocze), Bug (obszar poza Polską , Gołogóry na Podolu w Ukrainie)
  • Pojezierza - Pomorskie (Drawa, Gwda, Brda, Wda, Wierzyca, Łeba, Łupawa, Słupia, Wieprza, Parsęta, Rega) oraz Mazurskie (Osa, Drwęca, Wkra, Orzyc, Omulew, Pisa, Guber, Pasłęka); rzeki te zasilają dorzecza Wisły i Odry lub bezpośrednio wpadają do morza.
Naszą najdłuższą rzeką jest Wisła, której źródło znajduje się na Baraniej Górze w Beskidzie Śląskim. Wisła ma 1047 km długości, a w jej przebieg dzieli się na 3 części: górny (do ujścia Sanu), środkowy (do ujścia Narwi) i dolny (ujście do morza). Głównymi dopływami największej polskiej rzeki są: Dunajec, San, Wieprz, Narew oraz Bug.
Drugą najdłuższą rzeką w Polsce jest Odra (854 km). Źródło tej rzeki znajduje się w Górach Oderskich (Czechy), a jej najważniejszym dopływem jest Warta. Do najważniejszych rzek pobrzeżnych zaliczamy: Parsętę, Słupię, Łebę, Pasłękę i Węgorapę.
 
Najdłuższe rzeki w Polsce
Rzeka Długość (km) Powierzchnia
dorzecza (km²)
Wisła 1047 194.424
Odra 854 118.861
Warta 808 54.529
Bug 772 39.420
Narew 484 75.175
San 443 16.861
Noteć 388 17.330
Pilica 319 9.273
Wieprz 303 10.415
Bóbr 272 5.876
 
W naszym kraju często występują powodzie. Możemy podzielić je ze względu na proces powstania:
  • opadowe – powstałe w wyniku silnych opadów.
  • roztopowe – powstałe w wyniku gwałtownego topnienia śniegu
  • zimowe –  przyczyną jest nasilenie  się zjawisk lodowych
  • sztormowe – powstają w skutek silnych wiatrów, sztormów występujących na zalewach i wybrzeżach
W Polsce mieliśmy już wiele wielkich powodzi, a jedną z największych z nich była powódź tysiąclecia. Nawiedziła ona południową i zachodnią część Polski oraz Czechy, niemieckie Łużyce, północno-zachodnią Słowację i wschodnią Austrię w lipcu 1997 roku. Tylko w naszym kraju doprowadziła ona do śmierci 55 osób oraz szkód materialnych na łączną sumę około 3.5 miliarda dolarów. Była to wielka tragedia narodowa, lecz dopiero po jej przejściu ludzie zaczęli dbać o ochronę przeciwpowodziową.
Niestety stan czystości rzek w Polsce jest na bardzo niskim poziomie. Większość wód w nich płynąca nie nadaje się nawet do wykorzystania przez przemysł.

 

http://www.fishing.pl/var/news/storage/images/wody/wojewodztwa/swietokrzyskie/sandomierski_sandomierz/gmina_dwikozy_wiejska/wisla_wielka_rzeka_nizinna/264614-8-pol-PL/wisla_wielka_rzeka_nizinna.jpg

 

Co do jezior to ich powierzchnia w Polsce wynosi 1% w skali terenu całego kraju. Są to jeziora polodowcowe występujące w górach (cyrkowe i morenowe), a także na pojezierzach (rynnowe i morenowe). Występują także jeziora nadbrzeżne (Łebsko, Gardno) deltowe (Drużno) i krasowe. Największa ilość jezior występuje na terenie Pojezierza Pomorskiego gdzie jest ich ponad 4000, a także na Pojezierzu Mazurskim w ilości ponad 2500. Oprócz jezior w naszym kraju można także spotkać sztuczne zbiorniki wodne, które powstały w wyniku budowy zapór na rzekach. Powstały one aby spełniać funkcje: przeciwpowodziowe, retencyjne, turystyczne a także mają znaczenie dla energetyki. Najważniejsze z nich to: Jezioro Goczałkowickie (Wisła), Jezioro Włocławskie (Wisła) oraz Jezioro Otmuchowskie (Nysa Kłodzka).
Jeziora według powierzchni
Jezioro Dorzecze Powierzchnia (km²) Głębokość (m) Wzniesienie
m n.p.m.
Śniardwy Pisa 113,8 23,4 116,1
Mamry Węgorapa 104,4 43,8 116,2
Łebsko Łeba 71,4 6,3 0,3
Dąbie U ujścia Odry 56 4,2 0,1
Miedwie Płonia 35,3 43,8 14,1
Jeziorak Drwęca 34,6 12 99,5
Niegocin Pisa 26 39,7 116,2
Gardno Łupawa 24,7 2,6 0,3
Jamno Morze Bałtyckie 22,4 3,9 0,1
Wigry Czarna Hańcza 21,9 73 139,9
 
Jeziora według głębokości
Jezioro Dorzecze Powierzchnia (km²) Głębokość (m) Wzniesienie
m n.p.m.
Hańcza Czarna Hańcza 108,5 3,1 226,5
Drawsko Drawna 79,7 19,6 128,4
Wielki Staw Polski Dunajec 79,3 0,3 1664,6
Czarny Staw pod Rysami Dunajec 76,4 0,2 1579,5
Wigry Czarna Hańcza 73 21,9 131,9
Wdzydze Wda 68,7 15 133,8
Wuksniki Pasłęka 68 1,2 114,4
Babięty Wielkie Krutynia 65 2,5 140,7
Morzycko Słubia 60 3,4 51,4
Piłakno Krutynia 56,6 2,6 139,7
 
http://www.gim3byd.prace.cyberfair.pl/pol/polska/images/sniadrwy.jpg

 

Na terenie naszego kraju są różnego rodzaju wody podziemne. Wyróżniamy z nich wody gruntowe płytkie oraz głębokie. Wody płytkie zalegają zazwyczaj w utworach czwartorzędowych, za to głębokie zalegają w starszych utworach geologicznych (trzeciorzęd, kreda, jura, trias, dewon) i są pod wysokim ciśnieniem. Należą do nich wody artezyjskie i subartezyjskie, znajdujące się w nieckach geologicznych. Najważniejszymi zbiornikami wód głębinowych są Niecka Mazowiecka, Łódzka i Lubelska.
Miejsce, w którym wody podziemne wypływają na powierzchnię nazywamy źródłem. W Polsce najwięcej źródeł jest w Karpatach, Sudetach oraz w panie wyżyn i pojezierzy. Niewiele z nich występuje w granicach nizin środkowopolskich. Głównymi typami źródeł są: szczelinowe, krasowe, szczelinowo-warstwowe, dolinne, sandrowe, morenowe oraz warstwowe.
Wody podziemne w naszym kraju możemy także podzielić ze względu na ich skład chemiczny. Są to:
  • Wody słodkie – zawartość rozpuszczonych substancji stałych nie przekracza w nich 0,5 g/dm3 (jeziora na Mazurach)
  • Wody mineralne – zawartość rozpuszczalnych substancji stałych przekracza w nich 1,0 g/dm3 (występują w naszym kraju w: Sudetach, w Karpatach i na Pogórzu Karpackim, w Niecce Nidziańskiej oraz na północnym zachodzie Polski)
    • Wody wodorowęglanowe – dominują tu głównie wodorowęglany wapnia, magnezu i sodu (w Polsce występują głównie w: Cieplice, Krynica, Szczawnica, Świeradowa, Duszniki)
    • Wody chlorkowe – zawierają one głównie chlorek sodu oraz wodorowęglan sodu, wśród nich występują także związki bromu i jodu. Rozmieszczenie ich jest bardzo związane z występowaniem skał solonośnych (w Polsce występują w: Ciechocinek, Rabka, Kołobrzeg, Iwonicz)
    • Wody siarkowe – cechuje je nieprzyjemny zapach oraz smak. W skład ich wchodzą duże ilości silnie trującego siarkowodoru, siarczki sodu, wapnia oraz siarczan magnezu (w Polsce występują w: Busk Zdrój i Lądek Zdrój)
    • Wody radoczynne – o ich wyróżnieniu decyduje promieniotwórczy gaz – radon. Występują one tam gdzie występują minerały uranu (w Polsce występują w: Świeradów Zdrój, Kowary i Lądek Zdrój).
Oprócz tego w naszym kraju występują także wody termalne (cieplice) w Cieplicach Zdroju, w Lądku Zdroju oraz w  Zakopanym. Ich temperatura jest wyższa od średniej rocznej temp. powietrza w danym miejscu. Są one zastosowane w lecznictwie, a także w ciepłownictwie.
Niestety przez małą sumę opadów nasz kraj posiada małe zasoby wodne ( znacznie mniejsze niż w krajach zachodnich). Jest to także spowodowane złym zagospodarowaniem rzek, a także niewielka ilość zbiorników retencyjnych, które mogłyby przechowywać wody wezbraniowe. W dodatku wody powierzchniowe często są zanieczyszczone co powoduje niedobór wody pitnej w niektórych regionach np. . na Kujawach i w części Wyżyny Śląskiej.

Bibliografia:

Strony internetowe:
  • http://www.polskieszlaki.pl/artykuly/wody-w-polsce.html
  • http://www.gios.gov.pl/raport/pol/wody.htm
  • http://sciaga.onet.pl/12581,61,176,144,1,21248,sciaga.html
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Rzeki_Polski
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Pow%C3%B3d%C5%BA
  • http://www.sciaga.pl/tekst/32996-33-rzeki
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Jeziora_Polski
  • http://www.sciaga.pl/tekst/33003-34-wody_podziemne
  • http://www.wiking.edu.pl/article.php?id=283
Linki do obrazków:
  • http://www.eioba.pl/files/user3109/17231251163_572272000000002007_30708660001.jpeg
  • http://www.gim3byd.prace.cyberfair.pl/pol/polska/images/sniadrwy.jpg
  • http://www.fishing.pl
  • http://www.rdw.org.pl/assets/images/dorzecza.gif
  • http://www.hydropure.com.pl/woda/images/13.jpg
Książki:
  • „Polska w Europie” J. Harasymowicz
 

Autor opracowania:

Aleksander Grabarek
 
 

KONTAKT

mgr SŁAWOMIR DMOWSKI
kontakt@geografia24.eu

GEOGRAFIA - LOGO

SZCZEGÓŁY W ZAKŁADCE: KONTAKT
 

KONSULTACJE (GODZINY DOSTĘPNOŚCI)

TERMINY WAŻNE OD 25 WRZEŚNIA 2023 r.

DLA UCZNIÓW "NORWIDA"

Konsultacje odbywają się w czasie przerw tuż przed lub tuż po swojej lekcji
(fakt udziału należy danego dnia koniecznie wcześniej zgłosić) Oficjalna godzina dostępności wyznaczona została na wtorki od godziny 16.20 (sala 211)

Konsultacje dotyczą:
prac pisemnych - kartkówek, sprawdzianów, testów
(zaliczenia oraz poprawa prac);
konsultacji przedmiotowych z geografii i informatyki
oraz pozostałych spraw szkolnych
(w tym wgląd do prac pisemnych)