19:20

28 marca 2024 r.;    Imieniny obchodzą: Aniela, Sykstus, Joanna

 

Zdalne lekcje z geografii

GEOGRAFIA24.SELINO.PL

DEMART

EDUCARIUM

 
 

EQURS

GEOGRAFIA FIZYCZNA ŚWIATA
"Geografia fizyczna Polski"

Położenie geograficzne Polski i jej terytorium

Polska położona jest na półkuli północnej i wschodniej między 49°00’ a 54°00’ szerokości geograficznej północnej oraz między 14°07’ a 24°08’ długości geograficznej wschodniej. Obszar naszego kraju szacuje się na 322, 6 tysięcy kilometrów kwadratowych, lecz trzeba pamiętać, że 8,7 tysięcy kilometrów kwadratowych to morze terytorialne, a 1,2 tysiące kilometrów kwadratowych to zalewy (Szczeciński i Wiślany). Jasno z tego wynika, iż sam ląd liczy sobie 312,7 tysięcy kilometrów kwadratowych.
Polska leży w środkowej części Europy. Na południu ograniczają ją góry (m.in. Sudety i Karpaty), od północy zaś ma dostęp do Morza Bałtyckiego. Obecnie Polska graniczy z siedmioma państwami:
  • na zachodzie - z Republiką Federalną Niemiec (467 km),
  • na południu - z Republiką Czeską (796 km) i Republiką Słowacką (541 km),
  • na wschodzie - z Ukrainą (535 km), Białorusią (418), Litwą (104 km), a na północnym wschodzie z obwodem kaliningradzkim, będącym częścią Federacji Rosyjskiej (210 km).
Takie położenie Polski niesie wiele korzyści, ale też poważne zagrożenia. Korzyści stanowią m.in. dochody, jakie możemy uzyskiwać z przewozu osób i towarów przez terytorium naszego kraju. Wymaga to jednak dobrze rozwiniętej sieci kolei i dróg. Konieczne jest także wybudowanie odpowiedniej liczby hoteli, stacji paliw, restauracji, przejść granicznych.
Łączna długość granic Polski wynosi 3538 kilometrów, z czego 528 kilometrów to granica morska na Morzu Bałtyckim.
Mimo że za najbardziej wysunięty punkt na północy Polski uważa się Przylądek Rozewie (54°50’ N), w rzeczywistości najbardziej wysunięta jest miejscowość Jastrzębia Góra. Pozostałe najdalej wysunięte punkty to: kolano Bugu we wsi Zosin na wschodzie (24°08' E), przełęcz Opołonek (49°00' N) i kolano Odry koło Osinowa Dolnego (14°07' E).
Polskę zamieszkuje około 38,2 milionów osób, przy czym wiele z nich to mniejszości narodowe i etniczne. Nasz kraj zamieszkują m.in. Ukraińcy, Niemcy czy Kaszubi. Cała ludność Polski stanowi ponad 5% ludności Europy.
Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego. Spowodowane jest to tym, że docierają nad nią masy powietrza niemal ze wszystkich kierunków, lecz te zachodnie przede wszystkim kształtują pogodę w naszym kraju. Dzięki temu mamy sześć klimatycznych pór roku: przedwiośnie, wiosnę, lato, jesień, przedzimie i zimę.
Aby państwo mogło być sprawnie kierowane i administrowane, jego terytorium dzieli się na części - podział ten nazywamy podziałem administracyjnym. W Polsce było wiele zmian. Po wojnie, od 1946 roku, Polska podzielona była na 14 województw i dwa miasta wydzielone - Warszawę i Łódź. Później, w 1950 roku, dodano trzy nowe województwa - koszalińskie, opolskie i zielonogórskie. Do 1975 roku podzielona ona była na dwadzieścia dwie części (siedemnaście województw i pięć miast wydzielonych), potem do 1998 mieliśmy czterdzieści dziewięć województwo. Od pierwszego stycznia 1999 roku obowiązuje w Polsce nowy, trójstopniowy podział administracyjny. Terytorium kraju podzielone zostało na szesnaście województwo, każde z nich na powiaty, a te jeszcze na gminy. W województwach istnieje zarówno administracja rządowa (Urząd Wojewódzki i Wojewoda), jak i władza samorządowa (Sejmik Wojewódzki i Marszałek Sejmiku). W powiatach i gminach istnieje tylko administracja samorządowa.
1946.png
województwa.jpg
 
Działanie sił wewnętrznych i zewnętrznych spowodowało, że Polska jest krajem nizinnym. Około 91% jej powierzchni to obszary położone poniżej 300 m n.p.m. Obszary wzniesione powyżej 500 m n.p.m. zajmują tylko 3% powierzchni. Średnia wysokość Polski wynosi zaledwie około 173 m n.p.m., kiedy średnia dla całej Europy to 292 m n.p.m.
Układ rzeźby powierzchni Polski ma charakter równoleżnikowy. Posuwając się od południa ku północy, możemy wyróżnić następujące równoleżnikowe pasy rzeźby powierzchni Polski.
  • pas gór: tworzą go pasma górskie Sudetów i Karpat, oddzielone od siebie obniżeniem zwanym Bramą Morawską. Karpaty są najmłodszymi i najwyższymi górami w Polsce - najwyższy szczyt to Rysy (2499 m n.p.m.). Sudety są niższe. Wznoszą się do wysokości 1602 m n.p.m. (Śnieżka),
  • pas kotlin podkarpackich: jest to podłużne obniżenie pomiędzy Karpatami na południu a pasem wyżyn na północy. Pas kotlin składa się z dwóch części: niewielkiej Kotliny Oświęcimskiej i rozległej Kotliny Sandomierskiej,
  • pas wyżyn: składa się z kilku części: Wyżyny Śląskiej, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Niecki Nidziańskiej, Wyżyny Kieleckiej, Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Na Wyżynie Kieleckiej znajdują się najniższe góry w Polsce - Góry Świętokrzyskie. Ich najwyższym wzniesieniem jest Łysica (612 m n.p.m.). Pas wyżyn, oprócz Gór Świętokrzyskich, leży na wysokości od 200 do 400 m n.p.m.
  • pas nizin: składa się z trzech, wyraźnie się od siebie różniących, pasów:
  • pasa nizin środkowopolskich, które leżą na wysokości od 50 do 150 m n.p.m.. W jego skład wchodzą: Nizina Śląska, Nizina Wielkopolska, Nizina Mazowiecka, Nizina Podlaska i Polesie Lubelskie;
  • pasa pojezierzy, składającego się z: Pojezierza Pomorskiego, Pojezierza Mazurskiego, Pojezierza Suwalskiego, Pojezierza Wielkopolskiego i Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Rzeźba tego obszaru to skutek działalności lądolodu podczas zlodowacenia północnopolskiego. Tu znajdują się najwyższe wyniosłości pasa pojezierzy: Wieżyca (329 m n.p.m.), Dylewska Góra (312 m n.p.m.) i Szeska Góra (309 m n.p.m.);
  • pasa pobrzeży. Jest to pas nadmorskich równin. Zwęża się on od zachodu na wschód. W najszerszym miejscu, u ujścia Odry do Zalewu Szczecińskiego, ma szerokość około 100 km, a w najwęższym, w okolicach Gdyni, tylko 1 km. Na wschód od ujścia Wisły pas pobrzeży znów się rozszerza, tworząc rozległą równinę, ciągnącą się aż po Pojezierze Mazurskie. W pasie pobrzeży przeważają obszary o wysokości do 100 m n.p.m. Tutaj też, na Żuławach Wiślanych, znajduje się najniżej położony punkt w Polsce - depresja o głębokości 1,8 m p.p.m.
Przeważająca część powierzchni Polski pokryta jest polodowcowymi piaskami, żwirami i glinami. Polodowcowe piaski porośnięte są mało wymagającymi roślinami: mchami, krzewinkami i trawami, z drzew rośnie na nich głównie sosna. Dostarczają one niewiele ściółki przekształcającej się w próchnicę. Na piaskach powstała więc mało żyzna gleba bielicowa, o dość cienkim poziomie próchnicznym. Na glinach bardziej zasobnych w składniki mineralne rosną lasy mieszane i liściaste. Dostarczają one znacznie więcej ściółki niż lasy iglaste. Dlatego utworzyły się pod nimi gleby brunatne i płowe, które mają grubszy poziom próchniczny i są nieco żyźniejsze niż gleby bielicowe. Powstałe na piaskach i glinach gleby bielicowe, brunatne i płowe zajmują niemal 82% powierzchni Polski. Są to gleby mało żyzne. Najżyźniejsze gleby to czarnoziemy, które zajmują niestety zaledwie 1% powierzchni naszego kraju.
gleby.gif

 

Przeważająca część terytorium Polski (99,7%) należy do zlewiska Morza Bałtyckiego. Tylko niewielkie obszaru na południu naszego kraju należą do zlewiska Morza Czarnego i Północnego. Dorzecza dwóch największych rzek, Wisły (1047,5 km długości) i Odry (742 km długości na terenie Polski), zajmują około 90% powierzchni Polski, a 9% zajmują dorzecza małych rzek pobrzeża Bałtyku oraz Pregoły i Niemna. Co się tyczy jezior, to przeważającą część w Polsce zajmują jeziora polodowcowe, takie jak morenowe (Śniardwy) czy rynnowe (Hańcza). Większość wszystkich jezior skupionych jest na obszarze objętym maksymalnym zasięgiem zlodowacenia północnopolskiego. Są to pojezierza: Pomorskie, Wielkopolskie, Suwalskie, Chełmińsko-Dobrzańskie i Mazurskie. Występują także jeziora krasowe, przybrzeżne, deltowe i górskie. 
Ponad 80% powierzchni Polski zajmują użytki rolne i lasy. Są to obszary w większości porośnięte różnego rodzaju roślinnością, lecz tylko niewielka jej część jest naturalna. W końcu użytki rolne, czyli grunty orne, łąki i sady, to dzieło człowieka, a nie przyrody. Tak samo obszary leśne są efektem ludzkiej działalności. Niestety, obszary pokryte naturalną roślinnością stanowią tylko 8,5% powierzchni Polski. Najczęściej spotykanym zbiorowiskiem roślinnym naszego kraju są lady, stanowiące ok. 29% powierzchni Polski. Ich rozmieszczenie jest nierównomierne - najwięcej zachowało się w Karpatach, Sudetach i w pasie pojezierzy. Najmniej zaś jest w Polsce centralnej. Tworząc lasy po wojnie, sadzono głównie drzewa iglaste. Obecnie stanowią one ok. 80% powierzchni Polski, co nie jest wcale dobre. Drzewa iglaste są mało odporne na szkodniki i zanieczyszczenia środowiska, które są coraz większym problemem dla lasów każdego rodzaju. Trzeba pamiętać, że są one ważne dla człowieka z wielu względów, m.in. przez to, że są wielką „fabryką tlenu”, zatrzymują znaczne ilości wód opadowych czy chronią glebę przed niszczeniem. Dlatego też powstały Parki Narodowe. Są to obszary, które objęte są ochroną i dzięki nim ma szansę na przeżycie wiele gatunków zarówno roślin, jak i zwierząt.
Jak widać, Polska, pod względem położenia geograficznego i terytorium, ma całkiem dobre warunki do życia. Występowanie czterech pór roku, tereny nizinne - te warunki sprzyjają człowiekowi. Trzeba jednak pamiętać, żeby wszystkiego nie zniszczyć i dbać o środowisko.
 

Bibliografia:

  • Informacje: www.wikipedia.org ,
  • Podręcznik do klasy drugiej dla gimnazjum, „Geografia Polski”, Feliks Szlajfer, Warszawa 2006, wyd. Nowa Era,
  • Zdjęcia: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:POLSKA_28-06-1946.png
  • Zdjęcie z podręcznika do klasy drugiej dla gimnazjum, „Geografia Polski”, Feliks Szlajfer, Warszawa 2006, wyd. Nowa Era,
  • http://elib.kkf.hu/poland/lengyel/geography/PL.htm
  • http://www.gridw.pl/raport_pl/caly/rys34a.htm
 

Autor opracowania:

Aleksandra Fitkał
 
 

KONTAKT

mgr SŁAWOMIR DMOWSKI
kontakt@geografia24.eu

GEOGRAFIA - LOGO

SZCZEGÓŁY W ZAKŁADCE: KONTAKT
 

KONSULTACJE (GODZINY DOSTĘPNOŚCI)

TERMINY WAŻNE OD 25 WRZEŚNIA 2023 r.

DLA UCZNIÓW "NORWIDA"

Konsultacje odbywają się w czasie przerw tuż przed lub tuż po swojej lekcji
(fakt udziału należy danego dnia koniecznie wcześniej zgłosić) Oficjalna godzina dostępności wyznaczona została na wtorki od godziny 16.20 (sala 211)

Konsultacje dotyczą:
prac pisemnych - kartkówek, sprawdzianów, testów
(zaliczenia oraz poprawa prac);
konsultacji przedmiotowych z geografii i informatyki
oraz pozostałych spraw szkolnych
(w tym wgląd do prac pisemnych)