Handel i usługi finansowe to pojęcia, z którymi spotykamy się codziennie. Towarzysza nam każdego dnia i dotyczą każdej części naszego życia. Już od czasów naszych najstarszych przodków w grupach plemiennych pojawiało się słowo handel. W fachowym znaczeniu handel to proces polegający na sprzedaży, czyli wymianie dóbr i usług na pieniądze, w celu osiągnięcia zysku. Wyróżniamy (zależy to od zakresu i rodzaju działalności) handel hurtowy i detaliczny. Najpierw zajmiemy się handlem hurtowym, ponieważ to dopiero dzięki niemu możemy mówić o handlu detaliczny. Zajmuje się on zakupem wielkich ilości towarów od producentów, zmienieniem wielkości sprzedawanych partii i asortymentu (paczkowanie, sortowanie, kompletowanie asortymentów towarowych) a później odsprzedażą punktom sprzedaży detalicznej. Do najważniejszych zadań handlu hurtowego zaliczamy prawidłowe zaopatrzenie placówek, czyli dostarczenie tyle materiału ile dany sklep potrzebuje; dbałość o właściwą jakość towarów i ochrony ich wartości użytkowych; organizowanie przebiegów towarowych. Obrót hurtowy może mieć dwie formy:

• obrotu składowego, czyli towary są okresowo przechowywane w magazynach hurtowych

• obrotu tranzytowego, czyli kiedy towar przechodzi bezpośrednio od producentów do detalu.

Drugi rodzaj handlu to handel detaliczny. Polega on na sprzedaży detalicznej w niewielkich ilościach, odbywający się w punktach sprzedaży detalicznej (w sklepach, kioskach na straganach). Konsument kupuje dany towar dla zaspokojenia swojej osobistej, nie komercyjnej potrzeby. Handel detaliczny tak samo ja hurtowy ma szereg zadań. Do podstawowych należą: zaopatrywanie konsumentów w towary zaspokajające ich potrzeby w sposób prawidłowy i pełny, oferowanie dodatkowych usług (np. sprzedaż ratalna, zamówienia telefoniczne, dostawy do domu), odpowiednie opakowania; celowe kształtowanie konsumpcji poprzez, sposób oferowania, reklamę, dodatkowe usługi przy zakupie, itp.; współudział w kształtowaniu cen na towary poprzez rejestrowanie reakcji rynku na zmiany cen; prowadzenie produkcji i przetwórstwa dla uzupełnienia i wzbogacenia oferty.

Istnieje również inny, również bardzo ważny podział handlu. Oczywiście mowa jest o podziale na handel wewnętrzny i międzynarodowy. W handlu wewnętrznym mamy do czynienia z wymianą towarów tylko między przedstawicielami w danym kraju. Natomiast w handlu zagranicznym transakcja następuje pomiędzy krajami.

Handel wewnętrzny jest ważnym czynnikiem utrzymującym stabilność gospodarzą kraju. W Polsce to właśnie handel zareagował najszybciej na przemiany ustrojowe.

Przed 1989r. na polskim rynku nie było zagranicznych firm, ciężko było dostać większość towarów potrzebnych do życia codziennego. Dzisiaj w naszym kraju obecne są wszystkie wiodące sieci handlowe. Swoje przedsiębiorstwa założyli tu Francuzi (Carrefour), Niemcy (Real). Rozwijają się także sieci sklepów przemysłowych, takich jak IKEA, Praktiker czy Obi.

Handel hurtowy w Polsce podlega ciągłym zmianom. W 2000 roku zmalała liczba magazynów, ale wzrosła ich powierzchnia. To bardzo korzystne, ponieważ większe magazyny oznaczają niższe koszty i możliwość zastosowania nowoczesnych technologii. To z kolei oznacza lepsze warunki przechowywania towarów. Duże znaczenie ma również szybkość realizacji zamówień. W tym samym roku na rynku pojawiła się pierwsza hurtownia internetowa. Była ona dużym ułatwieniem dla sprzedawców, którzy mogli zapoznać się z ofertą hurtownika i zamawiać towary za pośrednictwem internetu.

Handel usługami i towarami między państwami ma zasadniczy wpływ na stan światowej gospodarki. To właśnie sytuacja na globalnym rynku decyduje o ubóstwie lub bogactwie wielu milionów ludzi. Handel zagraniczny możemy podzielić na import i eksport. Import to kupno usług lub towarów z zagranicy. Jest on wynikiem międzynarodowego podziału pracy. Zaopatruje gospodarkę w towary (usługi), których wytworzenie w kraju uważa się w danych warunkach za niemożliwe bądź niekorzystne niż wykorzystanie dóbr wytwarzanych za granicą. Polska głównie importuje produkty przemysłu elektromaszynowego, chemicznego, lekkiego, również sprzęt transportowy, paliwo i energie oraz produkty rolne nieuprawiane w naszym kraju np., cytrusy, kawa, herbata, włókno bawełniane.

Głównymi partnerami handlowymi w imporcie są:

• Niemcy - 27,4%

• Włochy 8,4%

• Rosja 6,8%

• Wielka Brytania 5,3%

Eksport jest to działalność polegająca na wywozie do innego kraju towarów, usług i kapitałów. Ekspansja eksportowa na rynki zagraniczne ma podstawowe znaczenie dla gospodarki m.in. poprawia w wyraźny sposób bilans płatniczy, stanowi o miejscu i udziale danego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Podstawą polskiego eksportu są produkty przemysłu elektromaszynowego, lekkiego, metalurgicznego, chemicznego oraz drzewno-papierniczego.

W eksporcie głównymi partnerami handlowymi są:

• Niemcy 35,7 %

• Holandia 5,9 %

• Rosja 5,4 %

• Włochy 5,0 %

Import i eksport Polski wg grup krajów w 2000 r. (w%)
„Geografia społeczno – ekonomiczna” Podręcznik zakres rozszerzony wyd. PWN

Dynamika handlu Polski z Sankt Petersburgiem w latach 2001-2008 (w mln USD)
www.eksporter.gov.pl/ppe/informacje

Eksport i import są ważnym elementem gospodarki kraju, jednak niestety przy wysyłaniu naszych towarów bądź kupowanie towarów z zagranicy napotykamy różne dodatkowe płatności. Często musimy płacić za dodatkowe ubezpieczenie albo wysokie cła. Ponieważ jednak wymiana miedzy krajami jest bardzo opłacalna dla każdego jednego kraju, powstają liczne organizacje międzynarodowe ułatwiające handel zagraniczny. Jedną z bardziej znanych jest Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Ta organizacja międzynarodowa skupia 30 demokratycznych i wysoko rozwiniętych państw, powstała 30 września 1961. Założona została przez 20 państw, podpisały one Konwencję o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju 14 grudnia 1960. OECD wypracowuje m.in.”reguły gry” w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, tzn. przygotowuje i wprowadza w życie wspólne zasady (wytyczne) i normy działania (standardy) w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Polska jest członkiem OECD od 1996. Do tej organizacji chciałaby należeć również Rosja i Chile.

Struktura obrotu międzynarodowego
„Geografia społeczno – ekonomiczna” Podręcznik zakres rozszerzony wyd. PWN

http://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacja_Współpracy_Gospodarczej_i_Rozwoju
Państwa członkowskie OECD:
(kolor granatowy) państwa - założyciele (kolor błękitny) państwa, które przystąpiły do OECD po jej utworzeniu

Handel międzynarodowy to również jedno ze źródeł dochodów Unii Europejskiej, (która często traktowana jest jako jeden wielki obszar handlowy). Na UE przypada około 40% handlu światowego. Najwięcej towarów eksportujemy do Stanów Zjednoczonych. W 2003r. łączna wartość towarów eksportowanych wyniosła 253,1 mld $.

http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/Handel_ue_mapa.

Wstrukturze towarowej handlunajwiększą grupą są towary przetworzone przemysłowo. Zaliczają się do nich wiele produkty z wielu branż, m. in. maszynowej, metalowej, motoryzacyjnej, komputerowej, elektrotechnicznej, telekomunikacyjnej, chemicznej, włókienniczej i budowlanej. Towary z tych branży są powszechnie użytkowane na całym świecie, dlatego istnieje silna potrzeba ciągłego ich wytwarzania i wymieniania.

Przy grupie towarów przetworzonych przemysłowo powinno się zwrócić uwagę na stale rosnący udział Chin (a także niektórych krajów “biednego południa”) w eksporcie tych towarów. Związane jest to z prawie masowym przenoszeniem wszelkiej produkcji na obszary o taniej sile roboczej, a w szczególności do Azji Wschodniej.

W handlu surowcami naturalnymi największe znaczenie ma ropa naftowa, oraz inne paliwa (węgiel kamienny i gaz ziemny) i rudy metali (szczególnie żelaza).

Ropę naftową głównie eksportują państwa bliskowschodnie oraz Rosja (głównie do Europy), Wenezuela, Nigeria (głównie do USA), Indonezja, Meksyk i Malezja (głównie do Japonii i Korei Południowej).

http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/Eksporterzy_ropy.jpg

W eksporcie gazu ziemnego dominującą rolę odgrywają USA i Rosja.

Znaczną nadwyżką węgla kamiennego mogą pochwalić się Chińczycy. Oraz takie państwa jak Indie, USA, RPA i Australia. Koszty wydobycia w tych krajach są na tyle niskie, że paliwo to opłaca się wysyłać również do daleko położonej Europy (gdzie na rynku konkuruje ono m. in. z polskim węglem).

Rudy żelaza eksportują Brazylia, Chiny, Australia, Indie, Kanada, RPA, a importuje cała Europa Zachodnia (oprócz Szwecji) oraz Korea Południowa i Japonia.

W handlu zagranicznym istnieje również coś takiego jak reeksport, który z kolei dzielimy na pośredni i bezpośredni (np. Niemcy reeksportują do Polski banany, które kupują w państwach Ameryki Środkowej).

• Reeksport bezpośredni istnieje w wtedy, kiedy towar nie jest przywożony do kraju reeksportera, tylko bezpośrednio kierowany z kraju zakupu do innego kraju.

• Reeksport pośredni, kiedy towar jest przywożony jest do kraju reeksportera i dalej wysyłany.
  Głównym założeniem w handlu jest: Każdy kraj specjalizuje się w produkcji różnego rodzaju wyrobów, których koszty produkcji są w danym kraju są najtańsze. Taki produkt staje się podstawą eksportu danego kraju, ale nie jest jedynym produktem na eksport. Z kolei te produkty, których koszty produkcji w danym kraju są wyjątkowo wysokie, importuje się z kraju, w którym koszty produkcji są bardzo niskie i cena produktu jest niska. W ten sposób kraje uczestniczące w handlu osiągają wielkie korzyści.

Bilans handlowy jest to zestawienie wartości eksportu i importu dokonanych w danym roku. Jeśli wartość eksportu jest większa niż wartość importu w tedy saldo bilansu handlowego jest dodatnie- aktywne. W sytuacji odwrotnej saldo jest ujemne- pasywne. Bilans handlowy może być również zrównoważony (zerowy) gdy wartość importu i eksportu jest taka sama.

http://www.nbpnews.pl/res/infografiki_slownik/infografiki_slownik3/saldo_obrotow_biezacych.jpg

http://www.nbpnews.pl/res/infografiki_slownik/bilans_handlowy.jpg

Na powyższym wykresie widać, iż bilans handlowy wybranych krajów europejskich jest bardzo zróżnicowany. Gdy bilans kraju jest dodatni jest on tzw. nadwyżką handlową, gdy bilans jest ujemny mówimy o deficycie handlowym. Polska ma bilans handlowy ujemny, co oznacza, że więcej towarów importujemy do naszego kraju.

Możemy wyróżnić parę czynników wpływających na bilans danego kraju, należą do nich m.in. kursy walutowe, ceny wyrobów wytwarzanych w kraju, cła i podatki, umowy handlowe. Jednak pełniejszy obraz kraju daje bilans płatniczy. Jest bilans handlowy poszerzony o zestawienia wszelkich obrotów dewizowych (bieżących i kapitałowych). Na obrót bieżący składają się: saldo importu i eksportu oraz usług. Większość sutków ujemnego salda obrotów równoważone są przez napływ na polski rynek obcego kapitału., w efekcie daje to, że bilans płatniczy polski ma saldo dodatnie.

Trudno jest podać jedną zwięzłą definicję usługi finansowej, ale na pewno da się określić poszczególne jej cechy. Najbardziej charakterystycznych jest osiem cech. Jedną z głównych jest na pewno niematerialność, przez co jest trudno ocenić jakość świadczonych usług. Drugą ważna jest nierozerwalność usługi z osobą wykonawcy, w tym wypadku ważna jest opinia krążąca o firmie świadczącej dane usługi. Ważną cechą jest ta, ze nie można świadczyć usługi na zapas. Istnieje jednoczesność świadczenia i korzystania z usługi. Kolejna to niejednorodność usług, co oznacza, że usługę trzeba dostosować do indywidualnego odbiorcy i jego wymagań. Cechami, o których często zapominamy są także nietrwałość oraz niemożność nabycia praw własności usługi. Prawie zawsze wymaga, bezpośredniego kontaktu miedzy pracownikami a klientami. Ostatnią z ośmiu najważniejszych cech jest zaspokajanie podstawowych potrzeb, rozwój technologiczny i gospodarczy przyczynił się do tego, że bez tego typu usług ani gospodarstwo domowe ani przedsiębiorstwo nie może funkcjonować poprawnie i efektywnie.

Można również wymienić typowe usługi finansowe.
Należą do nich m.in. obsługa bieżącej działalności podmiotów gospodarczych (osób fizycznych), obsługa obrotu płatniczego i papierami wartościowymi, fundusze inwestycyjne lub emerytalne oraz działalność depozytowa i kredytowa. I to przez tą ostania usługa, jaką są kredyty (głównie chodzi o kredyty hipoteczne) mamy obecnie kryzys na świecie.

Wszystko zaczęło się całkiem normalnie, banki w stanach zjednoczonych chciały pomóc ludziom, dać im możliwość; środki finansowe, żeby każdy mógł mieć własne mieszkanie czy dom. Jednocześni jednak nie sprawdzały czy osoby zwracające się z prośbą o kredyt będą w stanie go spłacić. Obecne statystyki dowodzą, ze nie udało się odzyskać nawet, co piątego kredytu. Co gorsza jak mówiłszef Europejskiego Banku Centralnego Jean-Claude Trichet „Załamanie na rynku kredytów hipotecznych trwa i nie jest powiedziane, że najgorsze już za nami”. Razem z kryzysem na giełdach zaczęły spadać akcje wielu firm.

Europa środkowo-wschodnia tuż przed kryzysem

Giełda jest to zorganizowana w ustalonym czasie i miejscu transakcja handlowa, gdzie sprzedawane są akcje danego przedsiębiorstwa po cenach z ostatniego notowania. Giełdy w naszych czasach są pod kontrolą państwa, które wydaje im koncesje i ustala sposoby ich nadzorowania. Giełdy możemy dzielić pod względem geograficznym (regionalne, krajowe i międzynarodowe), ale najbardziej znany jest podział giełd według zakresu rzeczowego transakcji prowadzonych na giełdach.

Można wyróżnić giełdę towarów, rynek, na którym w określonym miejscu i czasie, zawierane są transakcje kupna-sprzedaży towarów takich samych pod względem jakości.

Na giełdzie towarów dokonuje się transakcji bez fizycznej obecności samych produktów, a jedynie na podstawie ich standaryzacji i charakterystyki określonej w kontrakcie. W giełdowych składach towarowych, producenci mogą zdeponować swój towar, który został przebadany pod kątem jakości i otrzymał określony standard. Producent na potwierdzenie przyjęcia towaru otrzymuje kwit składowy, tzw. warrant, który jako papier wartościowy może być przedmiotem obrotu na giełdzie.

Istnieje również giełda walorów. Obroty na giełdach walorów znacznie przewyższają obroty usługami i towarami. Przede wszystkim to banki uczestniczą w giełdach walorów, ale także władze monetarne państwa, przedsiębiorstwa i osoby fizyczne – reprezentowane przez brokerów. Wśród giełd walorów najważniejszą rolę odgrywają rynki papierów wartościowych obligacji i akcji.

Również możemy wyróżnić giełdę usług, na której przedmiotem transakcji są przede wszystkim usługi transportowe, ubezpieczeniowe oraz pośrednictwo transakcyjne.

Jednym z najbardziej znanych rodzajów giełd jest giełda papierów wartościowych. Jest to rynek, gdzie maklerzy dokonują w imieniu klientów różnych transakcji kupna bądź sprzedaży, obligacji (korporacyjnych i skarbowych), akcji, opcji i certyfikatów inwestycyjnych (papier wartościowy emitowany przez zamknięty fundusz inwestycyjny) oraz warrantów.

Istnieje coś takiego jak tendencja giełdy, pozwala ona na teoretyczne przewidzenie przyszłego kursu.

Możemy również podzielić same transakcje giełdowe. Wyróżniamy transakcje rzeczywiste i nierzeczywiste. Celem transakcji nierzeczywistej jest faktyczny zakup lub sprzedaż towar. Transakcje rzeczywiste możemy podzielić na te z natychmiastową dostawą (towar dostarczany jest w ciągu jednego dnia) tzw. transakcje na przybycie bądź na towary w drodze(towary dopiero będą przetransportowane do kupującego) oraz na transakcje na zadołowanie, czyli gdy towar jest już załadowany i czeka na wysłanie w określone miejsce. Transakcje nierzeczywiste są zawierane nie z chęci kupna jakiegoś towaru, ale dla odsprzedaży kontraktu, (w którym została zmieniona w międzyczasie cena).

Pojęcie giełdy znano już w starożytnym Babilonie i Egipcie, w europie wieków późniejszych pierwsza prawdziwa pojawiła się w Antwerpii, w III RP pierwsza powstała 16 kwietnia 1991r przy u. Książęcej 4.

Budynek warszawskiej giełdy
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/76/Gielda3_Wwa_beax.jpg

„Bank – przedsiębiorstwo wykonujące działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami prawa i wymienionych w statucie banku.”

Taką definicję możemy znaleźć na Wikipedii. A własnymi słowami można powiedzieć, iż bank to przedsiębiorstwo, świadczące najróżniejsze usługi finansowe.

Jeśli idziemy banku po raz pierwszy dany bank od razu dam nam „opiekuna” (tzw. bankowość osobista), który zajmie się wszystkimi naszymi sprawami w banku. Dzięki bankom w dzisiejszych czasach, mamy ułatwionych wiele transakcji. W każdym miejscu na świecie, mamy dostęp do pieniędzy na naszym koncie, możemy wykonywać przelewy oraz zebrać kredyty na rozbudowę swojej działalności, czy na wybudowanie swojego wymarzonego domu, (przy czym biorąc kredyt powinniśmy pamiętać o spłatach, jakie nas czekają w następnych latach).

Banki powstały już w średniowieczu (od włoskiego słowa banco, czyli ława) i już wtedy ludzie wymyślali różne sposoby na ułatwienie swojego kontaktu z klientami i innymi bankami. Dzisiaj mamy do dyspozycji bankowość elektroniczną (inaczej zwaną e-bankingiem)
która jest wygodnym rozwiązaniem dla wszystkich.

Bardzo często bankowość elektroniczną określamy jako ofertę „szytą na miarę”. Stwierdzenie to wiąże się z możliwością wykorzystania w bankowości elektronicznej zaawansowanych możliwości do personalizacji. Niestety w Polsce zakres wykorzystywania e-bankingu nie jest jeszcze tak wysoki, jak w krajach wysoko rozwiniętych.

W Bankach możemy wziąć kredyt na dom, w firmach ubezpieczeniowych, ubezpieczyć nasz nowy zakup. W dzisiejszych czasach, kiedy liczba wypadków samochodowych, kradzieży itp. rzeczy jest duża ludzie ubezpieczają siebie, swoją rodzinę lub mienie, dlatego właśnie na dzisiejszym rynku powstaje tak wiele firm ubezpieczeniowych.

Najpopularniejsze firmy ubezpieczeniowe w sierpniu 2008 i ich zmiany na rynku.
http://interaktywnie.com/UserFiles/Image/megapanel/2008_08/05.jpg

W danej firmie ubezpieczeniowej możemy się ubezpieczyć na całe nasze życie (ubezpieczenie długoterminowe) jak i na okres samego wyjazdu za granicę (ubezpieczenie krótkoterminowe)

Bibliografia:

Internet:

• http://www.wikipedia.pl

• http://gospodarka.gazeta.pl/

• http://www.ekonomicznie.pl

• http://www.wiking.edu.pl

• http://www.nbpnews.pl

Gazety:

• Polityka

• Forum

• Artykuły o światowym kryzysie

Autor opracowania:

Marysia Leśnodorska