Środowisko wodne zarówno jak i ląd tętni życiem, możemy tam spotkać niezwykle różnorodną faunę i florę.

Fauna

Dawni mieszkańcy mórz

Początkowo warto wspomnieć o pierwszych mieszkańcach mórz. Pojawili się oni na Ziemi około 3,5 miliarda lat temu. Były to jednokomórkowce istoty, niewidoczne gołym okien mające bardzo prostą budowę i jedną komórkę. Następnie około 650 mln lat temu, pojawiły się większe organizmy złożone z wielu komórek, takie jak meduzy i robaki o miękkim ciele, żyjące przeważnie w strefie dennej mórz. Ich pokarmem był zgromadzony tam osad. Przed 550 mln lat pojawiły się istoty o twardym ciele, niektóre stworzenia zostały wyposażone w skorupki, bądź szkielety. Obok gąbek występowały twory z odnóżami i kolcami np. pazurnica, kolczaste zwierzę pasożytujące na gąbkach. Odontogriphus natomiast miał ciało złożone z płaskich segmentów. Wiwaxia przypominała kamień najeżony kolcami, a jej grzbiet pokryty był twardymi płytkami. Kolejnie nastąpiła era trylobitów, które są przodkami dzisiejszych stawonogów (krabów, homarów). Ciało ich pokrywał trzyczęściowy pancerz. Szybkie poruszanie w wodzie umożliwiały im liczne odnóża. Były to pierwsze stworzenia wyposażone w złożone oczy, które ułatwiły im polowanie i ucieczkę przed nieprzyjacielem. Ich pożywienie stanowiły cząstki mułu lub mniejsze od nich stworzenia. Umiejętność zwijania się pozwalała im ujść cało przed wrogiem. Potem, ok. 400 mln lat temu pojawiły się na Ziemi amonity. Większość z nich nie przekraczała 10 cm średnicy. Podobnie jak u ślimaka funkcje ochronne pełniła skorupka. Ramiona natomiast umożliwiły im sprawne pływanie. Z czasem amonity opanowały wszystkie morza na planecie. Dzięki skamieniałościom jakie pozostawiły po sobie, możemy dowiedzieć się jak wyglądali dawni mieszkańcy Ziemi.

Gąbki

Prostymi organizmami wodnymi są słodkowodne gąbki. Współcześnie znanych jest ich 5 tys. gatunków, w tym większość to zwierzęta morskie i jedynie około 150 gatunków to formy słodkowodne. Ubarwienie ciała gąbek jest różnorodne i zależy od głębokości, na jakiej żyją. Zielone, żółte, pomarańczowe, czerwone i purpurowe zasiedlają wody płytkie, natomiast zielone, białe lub jasnożółte wody o większych głębokościach. Barwa ciała może służyć jako ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym. Różny kształt ciała gąbek uzależniony jest od działania prądów morskich. Gąbki są najbardziej prymitywnymi organizmami. Nie posiadają układu pokarmowego, nerwowego oraz wyspecjalizowanych narządów zmysłów. Ich szkielet może być zbudowany z igieł (utworzonych ze związków mineralnych), bądź ze sponginy (substancji organicznej). Dawniej gąbki używano w chirurgii oraz jako materiał szlifierski. Od ordowiku do dewonu i w mezozoiku stanowiły składnik raf, bądź też budowały samodzielnie rafy gąbkowe. Obecnie pełnią rolę biofiltrów (wchłania szczątki organiczne). Sponginowe szkielety gąbek, po wcześniejszym oczyszczeniu stosowane są w celach higienicznych, a także do tamowania krwi. Zwierzęta te są także bioindykatorami, pomagają w ocenie czystości wody.

1 Gąbka

2 Gąbka

3 Rodzaje gąbek

Najbardziej prymitywnym tkankowcami żyjącymi w toni morskiej są jamochłony. Występują w dwóch postaciach: osiadłego polipa lub meduzy. U zwierząt tych występuje promienista symetria. Jamochłony rozmnażają się bezpłciowo (polip) i płciowo (meduza), zachodzi więc przemiana pokoleń. Przykładem może być chełbia modra, koralowce, stułbia. Dość znanymi zwierzętami morskimi są meduzy. Mają przezroczyste, galaretowate ciało w kształcie dzwonu lub też latającego talerza, składające się aż w 95% z wody. Proces oddychania odbywa się przez powierzchnię całego ciała. Mają aż 24 oczy. Na przemieszczanie się meduz, w dużej mierze wpływa prąd morski. Ich rola polega tylko na przemiennym otwieraniu i zamykaniu czaszki. Posiadają także czułki tzw. parzydełka, służące do chwytania małych rybek, bądź planktonu. Jad z tych parzydełek może być niebezpieczny dla człowieka. Meduzy nie mają otworu odbytowego, niestrawione resztki pokarmu zostają usunięte przez otwór gębowy. Znanym przykładem jest żeglarz portugalski, jego nazwa wzięła się od sposobu poruszania, sunięcia po powierzchni morza.

4 Meduza

5 Polip

Bezkręgowce

Do bezkręgowców żyjących w morzu zaliczane są szkarłupnie. Należą do nich m.in. powszechnie znane rozgwiazdy. Charakteryzuje je promienista symetria ciała. Wiele z nich żyje w dużych skupiskach na dnie dość płytkich mórz. Różne gatunki szkarłupni są wykorzystywane gospodarczo przez człowieka, co wiąże się z nadmierną eksploatacją. Z tego powodu niektórzy przedstawiciele tego gatunku znajdują się na liście zagrożonych. Około 50 tys. ton poławia się rocznie w celach kolekcjonerskich, dekoracyjnych bądź też konsumpcyjnych. Są wykorzystywane do badań laboratoryjnych. Wyciągi z tkanek niektórych szkarłupni wykazały właściwości o charakterze przeciwgrzybicznym, antywirusowym oraz antynowotworowym.

6 Szkarłupnia

7 Szkapłunie

8 Rozgwiazda

Płazińce

Środowiskowodne zamieszkują również płazińce nazywane robakami płaskimi, są to zwierzęta spłaszczone grzbieto-brzusznie o dwubocznej symetrii. Nie mają układu krążenia ani układu oddechowego. Grupa ta obejmuje formy pasożytnicze przywry, skrzelowce i tasiemce oraz formy wolno żyjące wirki. Pasożytują one na powierzchni ciała ryb, wewnątrz organizmów m.in. ślimaków czy ssaków. Możliwe jest także przedostanie się do organizmu człowieka poprzez kąpiel, bądź picie wody posiadającej larwy.

9 Płaziniec

Mięczaki

Do organizmów wodnych zaliczają się także mięczaki. Ich charakterystyczną cechą jest zmiana kształtu ciała w zależności od gatunku , a także wypływających na nie czynników środowiska. Większość gatunków morskich to ślimaki. Do tych form należą np. porcelanki i skrzydelniki, posiadające muszle oraz zając morki, nie wytwarzające muszli. Grupa mięczaków obejmuje także małże, których typowym przedstawicielem jest omułek. Jego muszla stanowi element obronny, kiedy drapieżnik zaatakuje małża mięśnie zwieracze, działające antagonistycznie do zamka kurczą się, na skutek czego muszla zamyka się. Pożywienie małż stanowi wydzielina organiczna. Najbardziej wyspecjalizowaną grupą mięczaków są głowonogi (mątwy, kałamarnice, ośmiornice). Zamieszkują tylko morza. Mają dość dobrze rozwinięte oczy. Warto wspomnieć także o chitonach. Są ważną pod względem ewolucyjnym grupą, można je spotkać w płytkich wodach. Mięczaki mają duże znaczenie gospodarcze. Ich muszle wykorzystywane są w zdobnictwie. Są także pokarmem dla ludzi. Z powodu dużych komórek nerwowych są dobrym obiektem badań laboratoryjnych, niektóre małże syntetyzują w swych organizmach związki antynowotworowe. Kilka gatunków jest zagrożonych wyginięciem. Główną przyczyną upadku hodowli jest zanieczyszczenie wód.

10 Małża

Skorupiaki

Mówiąc o zwierzętach wodnych nie można zapomnieć o skorupiakach. Znamy około 39 tys. gatunków podzielonych na 10 gromad, choć prawdopodobnie wiele nie zostało jeszcze odkrytych. Są to zwierzęta żyjące w wodzie, z przewagą wolno żyjących. Wiele gatunków wchodzi w skład planktonu. Można dostrzec wśród nich duży stopień zróżnicowania budowy. Największym zwierzęciem przynależącym do skorupiaków jest krab japoński. Widoczny wyraźny podział ciała na kilka odcinków (głowa, tułów lub głowotułów, odwłok) oraz segmentacja tułowia i odwłoka. Te, które prowadzą drapieżny tryb życia posiadają oczy o skomplikowanej budowie. Narządem oddechowym skorupiaków są skrzela, natomiast te żyjące na lądzie posiadają narządy podobne do tchawek. Pokarmem dla nich są szczątki organiczne i glony, one same także stanowią pożywienie dla licznych zwierząt. Są rozdzielnopłciowe.

Do znanych skorupiaków zaliczamy homary. Różnice między homarem europejskim a amerykańskim widać w ubarwieniu (pierwszy jest niebieskawy z jasnymi plamami, drugi czerwonawy). Zamieszkują miejsca, gdzie łatwo o schronienie, czyli skalne dna. Prowadzą nocny tryb życia. Główne pożywienie homara stanowią robaki, małże i martwe ryby. Ich niebieskobrunatny pancerz jest dodatkowym kamuflażem. Szczypce służą im do kruszenia muszli, a drugie do wkładania pokarmu do gęby. Mają duże zdolności regeneracyjne, po zniszczeniu szybko odrastają nowe. Homary występują na wschodnim wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego (od Lofotów na północnym wschodzie Norwegii po Azory i Maroko). Może być również znajdywany w niektórych częściach Morza Śródziemnego i w północno-wschodniej części Morza Czarnego. Skorupiakiem morskim jest także langusta. Mieszkaniec stref gorących i ciepłych mórz. Zamieszkuje wody czyste, często w sąsiedztwie rafy koralowej. Osiągają duże rozmiary. Nie ma szczypców. Dalszy wzrost umożliwia langustom zrzucenie pancerza. Pożywienie tych zwierząt stanowią inne skorupiaki.

11 Homar

12 Krab

Ryby

Najbardziej znanymi przedstawicielami fauny wodnej są ryby. Występują we wszystkich zbiornikach wodnych na ziemi, z pominięciem tych o trudnych warunkach. Należą do najstarszych kręgowców świata, pojawiły się około 480 mln lat temu. Wśród współcześnie żyjących kręgowców, można wyróżnić 30 gatunków. Jeśli chodzi o znaczenie ryb w środowisku, to stanowią one od dawna podstawowy składnik pożywienia człowieka. Są także surowcem dla przemysłu rybnego. Wykorzystywane m.in. do produkcji nawozów i klejów. Najstarsza rybą świata żyjąca do dziś to trzonopłetwa-latimeria. Odkryta przypadkowo w 1938r., wcześniej naukowcy byli przekonani, że ten gatunek wymarł. Ryba ta waży do 100 kg, a jej długość wynosi 180 centymetrów. Porównywana do wielkiego strzępiela. Dość ciekawą rybą jest łosoś, który 2-3 lata po urodzeniu wypływa w morze, gdzie się rozwija, a następnie powraca do miejsca swojego urodzenia, tam dopiero się rozmnaża. Zagrożeniem dla nich jest zanieczyszczenie słodkich wód.

Pewnym rodzajem ryb igliczniokształtnych są koniki morskie. Swoją nazwę zawdzięczają swojemu wyglądowi upodabniającego ich do lądowego odpowiednika. Występują one licznie na piaszczystych dnach w Europie i Afryce północnej. Często przyczepiają się ogonem do glonów morskich. Ciało koników morskich pokrywają kostne pierścieniowate płytki. Na grzbiecie znajduje się płetwa skrzydełkowata. Ich głównym pożywieniem jest plankton i drobne skorupiaki. Są dobrymi pływakami. Ruchliwe oczka pozwalają im na łatwe wypatrywanie ofiar.

Ciekawostką zapewne jest to, że istnieją świecące ryby. Gatunki te przystosowały się do życia w ciemnościach wielkich głębin. Prawie 90% ryb wykształciło organy luminescencyjne, takie które wytwarzają światło. Spośród tzw.” Żywych światełek” możemy wyróżnić nawęd, nazwa pochodzi od świecącej płetwy na głowie, która służy jako wędka do połowu ofiar. Topornik natomiast pokryty jest srebrzystymi łuskami, które odbijają światło. Gęba żmijowca wyposażona jest w 350 tzw. lampek. Dodatkowo posiada po bokach ciała rzędy świecących punkcików. Białym świetlistym blaskiem obdarzone są natomiast kalmary.

13 Trzonopłetwa

14 Konik morski

15 Kalmar

Bezkręgowce

Przedstawicielami olbrzymów morskich są kręgowce, reprezentowane przez bezżuchwowce, płaszczki i rekiny. Ich szkielet zbudowany jest z chrząstki, która co prawda nie jest mocna jak kość, ale za to doskonale sprawdza się jako budulec szkieletu w wodzie. Działająca tam siła wyporu sprawia że wielkie zwierzęta są bardzo lekkie.

Bezżuchwowce mają walcowate ciało. Ich skóra jest naga. Nie mają szczęk oraz parzystych płetw. Posiadają natomiast płetwę grzbietową i ogonową. Ich pokarmem jest krew jak również miękkie tkanki ryb. Układ oddechowy tworzy siedem par skrzel, których otwory mieszczą się za oczami. Metameryczny układ mięśniowy tworzą miomery. Natomiast układ krwionośny ma postać zamkniętego. Czaszkę buduje chrzęstna puszka mózgowa oraz szkielet krwionośny.

Minogi są grupą organizmów rozdzielnopłciowych o zapłodnienie zewnętrzne oraz rozwoju złożonym. Organizmy te podlegają także ochronie. Nie mają większego znaczenia dla życia i gospodarki człowieka. Mogą jednak wyrządzać szkody w hodowli ryb. Formy dorosłe większości gatunków bezżuchwowców są pasożytami. Przytwierdzają się do ciał większych ryb, nawet na 2 lata i w tym czasie żywią się ich tkankami. Poprzez przyssanie się do ciała ofiary, używając zębów odrywają kawałkami pokarmu. Dorosłe żyją w morzu i są tam spotykane na głębokości nawet do 1000 m.

Przedstawicielami bezżuchwowców są także płaszczki. Mają grzbietobrzusznie spłaszczone ciało. Są jajożyworodne. Niektóre uzbrojone w jadowe kolce stanowią zagrożenie dla człowieka. Prowadzą nocny tryb życia, w ciepłych i tropikalnych wodach na całym świecie. Najczęściej osiadają na dnie. Niektóre nawet mają tendencje do zakopywania się w podłożu. Ich zęby są tępe, ułożone przeważnie w rzędach, umożliwiają miażdżenie pokarmu. Niektóre posiadają zdolność wytwarzania prądu elektrycznego.

Trzecia grupa to rekiny, które są pospolitymi rybami występującymi w morzach całego świata. W większości zamieszkują tropikalne morza, niektóre także wody arktyczne oraz śródlądowe. Pierwsi przedstawiciele tych zwierząt pojawili się w dewonie. Długość rekinów wacha się od 15 do 2 000 cm, natomiast masa ciała dochodzi nawet do 12 ton. Posiadają największe mózgi spośród ryb oraz zmysły wzrok, węchu, słuchu, smaku, dotyku. W ciemnościach ich wzrok okazuje się lepszy niż człowieka, widzą 10-krotnie lepiej. Ponadto gdyby rekin przestał pływać opadły by na dno z powodu braku pęcherza pławnego. Ciało mają pokryte tak zwanymi łuskami plakoidalnymi, z których przekształcenia powstają zęby. W wodzie jest im trudno walczyć z ofiarami dlatego też, przypuszczają jeden gwałtowny atak, a następnie po wycofaniu się czekają na śmierć ofiary. Przewaga rekinów większość życia spędza na dnie morza, dla innych jest to tylko miejsca odpoczynku. Niektóre gatunki posiadają status ludojadów. Należy do nich m.in. żarłacz biały. Jednak te duże drapieżniki są stosunkowo rzadkie, a ogromna większość jest niegroźna dla człowieka.

16 Płaszczka

17 Rekin

18 Rekin

Płazy

W wodach żyją także żaby należące do gromady płazów, kręgowców prowadzących ziemno-wody tryb życia. Są zwierzętami zmiennocieplnymi. Ciało ich jest krótkie, spłaszczone, pokryte nagą skórą. Palce tylnych nóg mają połączone błoną pławną. Są posiadaczami wąskiego, długiego, oraz lepkiego języka. Ich Szkielet składa się
z kręgosłupa, szkieletu kończyn i szkieletu czaszki. Wszystkie gatunki są jajorodne. Występuje u nich rodzaj zapłodnienia zewnętrznego. Żaby są wykorzystywane przez ludzi do celów konsumpcyjnych, w taki sposób rocznie ginie około miliarda tych płazów. Są również zjadane przez wiele gatunków zwierząt i w związku z tym wykształciły wiele przystosowań, które chronią je przed drapieżnikami.

19 Żaba trawna

20 Żaba śmieszka

Ssaki

Wśród ssaków żyjących w wodzie można wyróżnić m.in. foki, uchatki i morsy. Najbardziej znanymi z nich są foki. Nie mają małżowin usznych. Ich tułów jest lśniący i krótki. Są doskonałymi pływakami, a poruszanie na lądzie wychodzi im niezdarnie. Wielkość ich ciał jest zróżnicowana pod względem płci. Z wyjątkiem jednego gatunku foki są zwierzętami morskimi, w wodach spędzają większość życia. Na ląd wychodzą tylko po to, aby się rozmnożyć bądź odpocząć. W celu zmniejszenia procentu utraty ciepła, foki są duże i mają cylindryczny kształt ciała. Gruba warstwa tłuszczu zapewnia izolacje organów wewnętrznych. Zwierzęta te pływają, poruszając całym ciałem. Tak jak inne ssaki, oddychają płucami, a nie skrzelami. Posiadają zdolność do hiperwentylacji (umiejętność szybkiego oddychania), dzięki dużej ilości krwi. Większość poluje na ryby, jednak ich pokarmem są także inne żyjątka, takie jak planktoniczne skorupiaki i mięczaki. Foki osiągają dojrzałość płciową po ukończeniu czwartego roku życia. Samce nie pomagają im w wychowaniu potomstwa, pojawiają się w koloniach lęgowych, po to aby zdobyć nowe partnerki rozrodcze. Masowe zabijanie fok stało się przyczyną spadku liczebności nerpy w kanadyjskiej części Arktyki.

Morsy są jednymi z najbardziej znanych zwierząt wodnych. Można je spotkać głównie na brzegach wysp i pływającej krze w rejonach Arktyki. Unikają lądu ze względu na zagrożenie drapieżników. Podstawowe pożywienie morsów stanowią małże, ślimaki i inne mięczaki. Jedzą także kraby, robaki i krewetki. Czasami chwytają ryby, rzadziej atakują młode foki. Kończyny przednie służą im jako wiosła a tylne jako ster. W okresie zimy przenoszą się bardziej na południe. Większość samic jest zdolna do rozrodu w szóstym roku życia, natomiast samce są gotowe płciowo po ukończeniu 15 lat. Okres ciąży jest długi, trwa 15-16 miesięcy. Młody mors pozostaje pod opieką matki aż do czasu, kiedy przyjdzie na świat jej kolejny potomek. Kły morsów są wyznacznikiem ich wieku, a także użytecznych narzędziem obrony, służą również do rozbijana lodu. Obecnie na obszarach północnego Pacyfiku zwierzęta te są pod ochroną, dzięki czemu ich liczebność wzrasta, w przeciwieństwie do populacji północnoatlantyckich nadal zagrożonych.

21 Foka

22 Foka szara

23 Foka pospolita

24 Foka depka

Walenie

Walenie są największymi zwierzętami na świecie. Występują głównie w wodach oceanów. Wyjątek stanowią delfiny słodkowodne. Największy gatunek walenia to płetwal błękitny, który ma 26 metrów długości i waży 150 ton, najmniejszym natomiast jest płetwal karłowaty. Walenie oddychają tlenem atmosferycznym. Na życie w wodzie pozwalają im cechy wykształcone podczas ewolucji . Ich duża masa ma uzasadnienie, większe zwierzęta tracą mniej ciepła, ponieważ mają mniejsza powierzchnie w stosunku do masy. W utrzymaniu stałej temperatury ciała pomocna jest warstwa tłuszczu. Jedną z grup waleni są fiszbinowce. Ich główny pokarm stanowi plankton, którego pobieranie umożliwiają im narządy filtrujące. Ciąża samicy trwa 10-11 miesięcy, a okres godowy przypada co 3-4 lata. Małe odżywiają się mlekiem matki. Samodzielność uzyskują, kiedy posiądą warstwę tłuszczu chroniącą ich przez zimną wodą. Walenie posiadają płetwę grzbietową wyjątkiem są pływacze.

25 Płetwal błękitny

26 Płetwal błękitny

27 Płetwal błękitny

Zębowce

Druga grupa zębowce (m.in. delfinowate i morświniowate) wywodzą się z prawaleni. Są posiadaczami zębów. Żywią się rybami oraz głowonogami. Największym przedstawicielem delfinów jest orka. Morświny i delfiny łączy podobieństwo w budowie, zwyczaje i zasięg występowania. Różnica objawia się w kształcie zębów oraz braku pyszczka u tych pierwszych. Najbardziej znaczącą cechą wśród zwierząt, które muszą się poruszać w wodzie jest opływowy kształt ciała. Istotny jest także brak owłosienia. Wyskakiwanie nad wodę okazuje się nie tylko widowiskiem, ale sposobem na pobieranie powietrza. Poruszanie po wodach umożliwia delfinom echolokacja, czyli dźwięk, w czym pomaga im dobrze wykształcony narząd słuchu. Jeśli chodzi o pożywnie gatunki posiadające mniejsze zdolności do zdobywania pokarmu, czyli takie które mają małe zęby i dziób żywią się przeważnie głowonogami, natomiast te z wykształconymi zębami zajmują się raczej polowaniem na ryby. Najwięcej delfinów żyje w wodach, gdzie występują prądy wnoszące, czyli takie które wypychają na powierzchnię wodę bogata w substancje odżywczą. U samców i samic można zaważyć cykl płciowy . Delfiny osiągają w wodzie prędkość 50 km/h. Mają opinie przyjaznych zwierząt. Żyją w stadach liczących od 6 do 1000 osobników. Przewodzi im najstarszy delfin. Zwierzęta w razie zagrożenia pomagają sobie nawzajem. Największym przedstawicielem zębowców jest kaszalot. Samice, które są mniejsze osiągają 20 metrów długości i wage 40 ton. Delfiny żywią się kalmarami i mątwami. Posiadanie potężnego ogona sprawia, że nie mają one wrogów. W przedniej części głowy kaszalotów znajduje się woskowa substancja, która dawniej była wykorzystywana do wyrobu świec i kosmetyków.

28 Delfiny-młody delfinek z matką

29 Delfin

30 Delfin

31 Morświn

Można także wyróżnić zadziwiające stworzenia. Przykładem może być pierścienica, która przypomina raczej roślinę. Ma postać rury (30cm), z której wysuwa liczne czułki, pełniące funkcje organów oddechowych, jednak nie tylko. Owszem pobierają tlen, ale także zagarniają pokarm w postaci planktonu do otworu gębowego. W razie niebezpieczeństwa pierścienica posiada zdolność kurczenia się.

Flora

Świat roślinny nie jest już tak bogaty. Fauna jest raczej uboższa i prymitywna.

Glony

Najbardziej znanymi roślinami wodnymi są glony, do których zaliczane są organizmy jedno i wielokomórkowe. Nie posiadają korzeni, łodygi, liści oraz kwiatów. W większości są samożywne. Glony roślinne mają chloroplasty. Wykształciły szereg różnych sposobów rozmnażania, jednak w większości jest to rozmnażanie płciowe. Mają także tendencje do symbiozy z roślinami, najczęściej innymi porostami. Jako fitoplankton, glony wchodzą w skład planktonu w morzach i oceanach. Organizmy te żyją także w wilgotnych miejscach.

Typem wyspecjalizowanego glonu jest krasnorost. Jego cecha charakterystyczna to brak stadium wiciowego. Osiągają wielkość kilkudziesięciu centymetrów. Są mieszkańcami mórz, jedynie znikoma część występuje w wodach słodkich. Innym typem glonu są zielenice, do których należą m.in. zawłotnia, toczek, pełzatka, sałata morska. Występują we wszystkich wodach, ale najliczniej w słodkich. Ich materiałem zapasowym jest skrobia. Rozmnażanie odbywa się poprzez oogamie na trzy sposoby: płciowy, bezpłciowy praz wegetatywny. Grupa ta dała najprawdopodobniej początek roślinom lądowym.

32 Glon nitkowaty

33 Glony

34 Krasnorosty

Brunatnice

W chłodnych i płytkich wodach na skalistym dnie morskim rosną brunatnice, organizmy wielokomórkowe. Ich duże zbiorowisko tworzy tzw. las morski. Charakterystyczną ich cechą jest ogromna rozpiętość rozmiarów i różnorodna organizacja plechy u poszczególnych grup. U brunatnic można zaobserwować rozmnażanie zarówno płciowe jak i bezpłciowe. Są to organizmy samożywne, czyli autotrofy, jednak zdarzają się nieliczne heterotrofy.

35 Brunatnica

36 Brunatnica

Trawy morskie

Na miękkich i płytkich wodach morskich rosną także trawy morskie. Mają zdolność wykształcania kwiatów. Żywią się nimi tylko nieliczni przedstawiciele fauny. Co ciekawe, rośliny te stanowią naturalne bariery chroniące brzegi przed erozją.

Namorzyny

Dość charakterystyczne dla mórz są także namorzyny, czyli lasy składające się z drzew i krzewów, porastające wybrzeża w strefie podzwrotnikowej. Występują także w strefie pływów morskich i u ujścia rzek. Korzenie tych roślin wyrastające ponad wodę, stanowią wzmocnienie oraz pobierają tlen atmosferyczny. Posiadają zdolność przystosowania do trudnych warunków środowiska. Lasy namorzynowe stwarzają dom dla wielu gatunków zwierząt. Obecnie są zagrożone, ze względu na ich masowe wycinanie na terenach przyszłych gospodarstw i firm.

37 Namorzyny

Podwodne łąki

Roślinność wodną stanowią także podwodne łąki porastane przez posydonie, czyli rośliny kwiatowe. Przeważnie kwitną one na początku jesieni, jednak nie co roku z powodu dużej wrażliwości na temperaturę. Rodzą owoce, które po opadnięciu w odpowiednich warunkach kiełkują, dając początek nowym roślinom. Rola podwodowych łąk w środowisku jest jak najbardziej pozytywna, stabilizują one morskie dna, zmniejszają ilość piasków przedostających się podczas sztormów. Są również rezerwą pożywienia np. dla żółwi wodnych.

38 Podwodne łąki

Rzęsa wodna

W licznych zbiornikach wodnych często spotykana jest rzęsa, należąca do rodziny obrazkowatych, mała niezakorzeniona roślina, najmniejsza na świecie spośród naczyniowych. Rozmnaża się głównie w sposób wegetatywny poprzez pędy, przypominające liście. Rzęsa posiada zredukowane kwiaty, bez okwiatu, jednopłciowe. Jej owoce natomiast rozsiewane przez ptaki wodne są suche i niepękające. Na wiosnę staje się lżejsza i wypływa na powierzchnię, na skutek powstania w miejscu zużytych zapasów pustych przestrzeni. Ze względu na dużą zawartość białka jest wartościowym pożywieniem dla dzikiego ptactwa oraz zwierząt hodowlanych. Początkowo rzęsy wodne występowały tylko w Europie i Azji, obecnie obejmują swoim zasięgiem wszystkie kontynenty. W Polsce są dość pospolita rośliną. Głównym zastosowaniem jest hodowla w akwariach.

39 Rzęsa wodna

Grzebienie

Dość znane są także grzebienie, porastające wszystkie zbiorniki wodne na świecie. Liście tych roślin duże i okrągłe pływają na powierzchni wody. Kwiaty są dość dużych rozmiarów. Natomiast kłącza rozwijają się na dnie. Blisko spokrewnione z grzebieniami są grążele. Swoim występowaniem zdominowały półkulę północną. Różnią się od grzebieni dużo mniejszym kwiatem. Zapylane przez owady. Górna warstwa liścia pokryta jest grubą warstwą wosku.

40 Grążel

41 Grzebień

Sinice

Kolejny przedstawiciel flory wodnej - sinice. Jest to klasa obejmująca rośliny należące do prokariontów. W większości są samożywne. Ich liczne zdolności sprawiają, że mogą być organizmami pionierskimi. Większe skupiska tworzą kolonie mające postać nieregularnych skupień. Sinice mają tzw., budowę prokariotyczną. Rozmnażają się wyłącznie wegetatywnie. Żyją na całej kuli ziemskiej, w rożnych typach siedlisk. Mają małe wymagania bytowania, są bardzo odporne na wysychanie oraz wysokie temperatury. Niektóre mają zdolność wiązania wolnego azotu. Stanowią pokarm dla zwierząt. Niektóre gatunki są dość dużym zagrożeniem, wydzielają substancje trujące. Dla organizmów wodnych stanowią marginalne źródło pożywienia, gdyż zawierają mało substancji łatwo przyswajalnych. Poza właściwościami kwitnącymi, na człowieka mają pozytywny wpływ. Ludzie wykorzystują sinice do wzbogacania gleby w związku azotowe. Zakwit sinic wywołany wysoką temperaturą zdarza się najczęściej w okresach sezonu wakacyjnego. Wtedy zabrania się wchodzenia do wód, osoby lekkomyślne ryzykują podrażnieniem skóry.

42 Sinice pod mikroskopem

43 Sinice

Zostera morska

Rośliną objętą ścisłą ochroną gatunkową jest zostera morska, występująca w Afryce, Ameryce Północnej, Europie i Azji. Umieszczona jest na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Liście zostery podobne są do liści traw i mają ok. metra wysokości. Używane jako nawóz, pasza, ściółka, natomiast wysuszone w tapicerstwie.

44 Zostera morska

45 Zostera morska

Bibliografia:

• Szweykowscy A, J, słownik botaniczny, Warszawa 1993

• Świat wiedzy, tom: rośliny i zwierzęta

• Valérie Le Du, Morze fascynujący świat, Warszawa 1997

• Tevor Day, tłumaczenie: Winiarska G., Oceany, Warszawa 2000

• Somaschini A, G.Gabbi, tłumaczenie: Spólniak D, Oceany, Warszawa 1997

Zdjęcia

• http://www.naturalnegabki.pl/media/mod_content/contents/cn_1.jpg

• http://www.krab.agh.edu.pl/forum/album_pic.php?pic_id=152

• http://www.pgi.gov.pl/muzeum/kolekcja/gabki/foto_1a.jpg

• http://jamochlony.limko.biz/wp-content/uploads/2009/01/240px-hirol-sea-11.jpg

• http://www.pmp.p-net.pl/stulbia.jpg

• http://www.blogi.szkolazklasa.pl/privefiles/blog-2056/Blaue_Qualle.jpg

• http://www.zgapa.pl/zgapedia/data_pictures/_uploads_wiki/n/Nerr0878.jpg

• http://www.uczen.staszic.edu.pl/2006/1inf1/strona12/200310282-001.jpg

• http://www.blogi.szkolazklasa.pl/privefiles/blog-2056/plazince.jpg

• http://levis.sggw.waw.pl/~ozw1/zgw/msos/05_06/baltyk/Pliki/Bentos_pliki/image006.jpg

• http://horixos.blox.pl/resource/homar.jpg

• http://www.wolski.com.pl/tapety/wolski_krab_800x600.jpg

• http://www.nieznane.pl/_files/artykuly/131/2.jpg

• http://www.infoludek.pl/ogloszenia/zdjecia/187417.jpg

• http://www.kalwaria.franciszkanie.pl/rozmaitosci/images/kalmarD.jpg

• http://www.swiatpodrozy.pl/expo/t1_1353.jpg

• http://www.zsi1.edu.lodz.pl/gimnazjum/ela/rekin.jpg

• http://tapety.dziecionline.pl/data/media/103/rekin.jpg

• http://beagle.net.pl/zdjecia/zaba3.JPG

• http://drogadosukcesu.files.wordpress.com/2008/10/foka.jpg

• http://www.nbportal.pl/dyskm/numizmatyka/rozne/depcia_.jpg

• http://www.zoo.wroclaw.pl/images/zoom/YWHRAT/fok6.jpg

• http://www.depka.lato-rewal.info/img/strona-glowna.jpg

• http://www.wwf.pl/kampanie/gfx/top10_3_10_male.jpg

• http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/Faroe_stamp_ 402_blue_whale_(Balaenoptera_musculus)_crop.jpg

• http://www.hotdive.com/images/news/64/1205100417Y-311x200.jpg

• http://dream5anita.blog4u.pl/upload/delfiny01d.jpg

• http://rudy.mif.pg.gda.pl/~amichalo/delfiny33.jpg

• http://republika.pl/blog_lh_4247511/6328913/tr/delfin.jpg

• http://www.portalmorski.pl/data/resources/Image/inne2/9648.jpg

• http://www.holendry.republika.pl/img/glony_nitkowate_m.jpg

• http://kopalniawiedzy.pl/reptile/m/33/glony-7a0d181fd851780136c921 c693acf8a2.jpg

• http://uczenzklasa.gazeta.pl/gfx/userfiles/3134/Image/krasnorost.jpg

• http://uczenzklasa.gazeta.pl/gfx/userfiles/466/Image/brunatnice.jpg

• http://www.nurkomania.pl/fot/d0654.jpg

• http://globtroter.pl/globbaza/photo/TAJ_29166.jpg

• http://republika.pl/blog_ph_3912451/5123044/tr/laka.jpg

• http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/61/Eendekroos_dicht_ bijeen.JPG

• http://www.przyrodawieliczka.yoyo.pl/grafika/grazel_zolty.jpg

• http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Nymphaea_ thermarum1.jpg/240px-Nymphaea_thermarum1.jpg

• http://botany.natur.cuni.cz/algo/images/dp/6-puda.jpg

• http://www.glony.republika.pl/fotki-sinic/sinice6.jpg

• http://www.pfs.org.pl/siodemki/zostera.jpg

• http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Zostera_ marina_nf_clean.jpg/250px-Zostera_marina_nf_clean.jpg

Autor opracowania:

Magdalena Nowicka